Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feyzan Göher, 22 yılda yaklaşık 30 ülkeden 200 civarında müzik aletiyle koleksiyon oluşturdu.
Göher, AA muhabirine, müziğe ilgisinin küçük yaşlarda başladığını ve bu tarafta eğitim aldığını söyledi.
Enstrümanların her vakit ilgisini çektiğini belirten Göher, çalgıların yalnızca bir müzik aleti olmadığını, üzerine yüklenen kültürel bedellerle de kıymetli olduğunu anlattı.
Göher, konutunda koruma ettiği koleksiyonunda 30’a yakın ülkeden enstrüman bulunduğunu belirterek, “Şu an elimde Avustralya’dan Asya’ya, Amerika’dan Afrika’ya çabucak her yere ilişkin enstrüman var. Çoklukla özgününü, yerine giderek onu yapan bireyden almayı çok severim. Bununla birlikte günümüzde yapılmayan ya da mitolojiden takip edebildiğimiz birtakım çalgılar oluyor, bu durumda da çok yetenekli lutiyelerden (çalgı üretim ve tamiratıyla uğraşanlar) yardım alıyorum. Onlarla irtibata geçerek yine imalini sağlıyoruz.” tabirlerini kullandı.
Koleksiyonuna babası Yücel Göher’in de dünyanın farklı yerlerinden aldığı çalgılarla katkı sunduğundan bahseden Göher, babasına teşekkür etti.
Demir kopuz almak için kıymetli bir kopuz ustasının bulunduğu Kuzey Sibirya’daki Yakutistan’ın Nam bölgesine gittiğini anlatan Göher, kilometrelerce yol katettiğini lisana getirdi.
Göher, enstrümanların birçoklarını 20’ye yakın ülkede yerinden aldığını, kimilerini getirttiğini, kimilerini da yaptırdığını söz ederek, “Çin’den pipa, hulusi çalgısı ile çeşitli vurmalı enstrümanlar var. Hindistan’dan sarangi, tabla, vina çalgısı var. Türk dünyasından ıgil çalgısı, murinhur, demir kopuz örnekleri, farklı ağız kopuzu çeşitleri yer alıyor. Afrika’dan kalimbalar, marimbalar, kora çalgısı var. Yeniden orada kenditınlak çalgılar diye isimlendirdiğimiz kendisi ses veren vurmalı ya da sallamalı enstrümanlar var, onlardan pek birden fazla var koleksiyonda.” dedi.
Müzik aletlerini derslerine getirdiğini belirten Göher, öğrencilerin kültürünü öğrendikleri enstrümanı karşılarında görmelerinin ilgilerini çektiğini vurguladı.
Göher, koleksiyonuna değer biçemediğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Çünkü o kadar uzun yıllara dayanan bir şey ki bu. Çok önemli maliyeti var ve hiçbir dayanağı yok. Aslında müzikle kültür aşkı da diyebilirim. Hem müzikal özellikleri hem de müziğin içinden çıktığı kültüre bağlı pek çok özelliği bir çalgı üzerinden görmek mümkün. O kültürde ehemmiyet bulan kıymetler, mitolojik öyküler, el sanatları, ahşap, deri ve metal işlemeciliğin boyutları çalgılarda hayat bulur. Doğrusu hayatı ve bu çalgılara yüklenen yan manaları pek çok defa birbiriyle ilişkilendirdim ve bu beni çok memnun etti. Tahminen de bu biraz yorulmamayı ve devam etmemi sağlıyor olabilir.”
“Her çalgı mitolojik öykü barındırıyor”
Antik çağlardaki müzikle ilgili ders anlatırken o devirlerin çalgılarına olan ilgisinin arttığını lisana getiren Göher, şöyle konuştu:
“Antik Mısır’da, Antik Yunan’da ve Mezopotamya’da özellikle arp ailesinin çok geniş olduğunu görüyoruz. Münasebetiyle bu çalgıların da mitolojik kıssalar barındıranlarının mesela kaplumbağa kabuğundan olan Apollo lirinin bu koleksiyonda yer almasının çok beğenilen olacağını düşündüm. Çok yetenekli bir luthiye olan Feridun Obul Bey’le görüştüm ve çok hoş bir Sümer arpı yaptı. British Museum’da özgünü bulunan Sümer arpı ya da Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde yepyenisi bulunan Hititlere ilişkin bir sistrum çalgılarının çizimlerini yerinde yapıp bunların tekrar imali için uğraştım. Orjinal bir Altay kam davulunun benzerini ise lutiye Hüseyin Asker yaptı. Koleksiyonda 200 civarında enstrüman bulunmakta. Dünyanın çok çeşitli yerlerinden vurmalı enstrümanlar, kenditınlak çalgılar, nefesli, telli sazlar yer alıyor. Bu çalgıları, süreç içerisinde artık onlardan ayrılmaya ‘tamam’ dediğim vakit teklifleri kabul ederek bir müzeye bağışlamayı düşünüyorum.”
